خودباوری فرهنگی

اصلاحات فکری و تحولات اندیشه ای از مسائل مهم و ریشه ای در هر دگرگونی بنیادی و انقلاب است. تا اندیشه اصلاح نشود، هیچ تحولی صورت نمی گیرد. خودباختگی فرهنگی در دوران گذشته فضایی به وجود آورده بود که مردم می‌پنداشتند از نظر فرهنگی، حقیر و بی محتوا هستند و برعکس، غرب، فرهنگی شایسته و مترقی و برتر دارد. پس باید پیرو آن فرهنگ باشند. این خودباختگی فرهنگی در دانشگاه ها، مدارس، اداره ها، اجتماع، خانواده، کارخانه ها، مؤسسات و سازمان‌ها حاکم بود. بسیاری از مردم پذیرفته بودند که باید مثل غربی‌ها فکر کنند، مثل آنها لباس بپوشند و در سخن گفتن، اصطلاحات غربی را به کار بگیرند و حتی نام فرزندان و کالاهایشان غربی باشد. در نگاه آنان، زندگی بی بندوبار و خلاف عفتِ غربی، ملاک عمل بود. رژیم پهلوی به یاری استکبار غرب، برای القای این تفکر در ذهن مردم ایران، برنامه ریزی می‌کرد و مردم را شیفته فرهنگ غرب می‌ساخت تا مردم همیشه با حقارت، دست نیاز به سوی غربی‌ها دراز کنند و سرسپرده باشند.
حضرت امام در وصیت نامه سیاسی الهی خود با تلخی شدید، از این وضعیت اسفبار یاد می‌کند:
«از جمله نقشه‌ها که مع الأسف تأثیر بزرگی در کشورها و کشور عزیز ما گذاشت و آثار آن باز تا حد زیادی به جا مانده، بیگانه نمودن کشورهای استعمارزده از خویش و غرب زده و شرق زده نمودن آنان است، به طوری که خود را و فرهنگ و قدرت خود را به هیچ گرفتند و غرب و شرق، دو قطب قدرتمند را نژاد برتر و فرهنگ آنان را والاتر و آن دو قدرت را قبله گاه عالم دانستند و وابستگی به یکی از دو قطب را از فرایض غیرقابل اجتناب معرفی نمودند و قصه این امر غم انگیز، طولانی و ضربه‌هایی که از آنان خورده ایم و اکنون نیز می‌خوریم، کشنده و کوبنده است. تا این غرب زدگی و شرق زدگی در ملت ما است، هیچ امیدی به اصلاحات نیست. ما باید تمام همتمان را صرف کنیم که خودمان را از این وابستگی فکری بیرون بیاوریم.» [۱]
پیروزی انقلاب اسلامی به دوران حقارت بار خودباختگی فرهنگی پایان داد و ملت ایران به این رشد و آگاهی رسید که با تکیه بر فرهنگ خودی و اسلامی می‌تواند به وابستگی‌ها پایان دهد. رهبر معظم انقلاب در مورد این دستاورد می‌فرماید:
«یکی از بت‌هایی که استعمار در طول دوران‌های متوالی روی آن در همه ملت‌های عقب افتاده کار کرده بود، بت برتری نژاد سفید و نژاد اروپایی و امریکایی بر نژادهای آسیایی و افریقایی و امریکای لاتین است. احساس حقارت در ملت‌ها را زنده کرده بودند. امروز در بسیاری از ملت‌ها متأسفانه هنوز بقایای آن هست و در مقابل آمریکایی‌ها احساس حقارت می‌کنند. »[2]
خودباوری فرهنگی، زمینه از بین بردن وابستگی فرهنگی را فراهم کرد و زمینه ساز استقلال فرهنگی کشور شد.

پی نوشتها:

[۱]: در جست وجوی راه از کلام امام، دفتر دهم، ص ۲۴۴.
[2]: خطبه نماز جمعه، روزنامه جمهوری اسلامی، ۱۸/۱۱/۱۳۶۵.
منبع:کتاب ارمغان انقلاب: تلخیصی از نود ودو دستاورد انقلاب اسلامی ایران -سید حسین اسحاقی - صفحه ۱۱۱